İç ve Dış Hemoroid Arasındaki Farklar

Hemoroid (basur), anal kanal ve rektum bölgesindeki toplardamarların genişlemesi sonucu ortaya çıkan yaygın bir makat rahatsızlığıdır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre toplumun yaklaşık %40’ında hayatın bir döneminde hemoroid şikayetleri görülmektedir (kaynak). Basur türleri arasında en sık karşılaşılanlar iç hemoroid ve dış hemoroiddir. Bu iki tip, yerleşim yeri, belirtileri ve günlük yaşama etkileri açısından önemli farklılıklar taşır.

Hemoroid Türleri: İç ve Dış Hemoroid

İç Hemoroid (internal hemoroid)

İç hemoroid, rektumun iç kısmındaki anal yastıkçıklarda ortaya çıkar. Bu tip hemoroidler genellikle ağrısızdır ancak en sık görülen belirti rektal kanamadır. Amerikan Gastroenteroloji Derneği’nin yayınladığı bir derlemede, iç hemoroidlerin ilerleyen evrelerde prolapsus yani makat dışına sarkma eğiliminde olabileceği belirtilmiştir (kaynak).

Belirtiler:

• Dışkılama sırasında parlak kırmızı kanama
• Ağrısız şişlik
• İleri evrede dışarı sarkma (prolapsus)
• Sıklıkla tuvalet sonrası damlama şeklinde kan kaybı

Risk faktörleri arasında kronik kabızlık, uzun süreli oturma, aşırı ıkınma ve liften fakir beslenme yer alır.

Dış Hemoroid (eksternal hemoroid)

Dış hemoroid, anüs çevresinde, cilt altındaki toplardamarlarda oluşur. Bu tür hemoroid, iç hemoroidden farklı olarak ağrıya neden olma olasılığı daha yüksektir. Özellikle damarda pıhtı (tromboz) oluştuğunda şiddetli ağrı ve şişlik gelişebilir.

Belirtiler:

• Anüs çevresinde ağrılı şişlik
• Kaşıntı ve tahriş
• Otururken rahatsızlık
• Ani gelişen, sert ve morumsu şişlik (tromboze hemoroid)

Dış hemoroid, günlük yaşamı iç hemoroidden daha fazla etkileyebilir çünkü ağrı ve oturma güçlüğü sık görülen şikayetlerdir.

İç ve Dış Hemoroid Arasındaki Temel Farklar

İç hemoroid (internal hemoroid) ve dış hemoroid (eksternal hemoroid), aynı hastalığın farklı türleri olsa da bulundukları yer, belirtileri ve tedavi yaklaşımları açısından farklılık gösterir. Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsü’nün yayımladığı bir incelemeye göre, bu iki tip hemoroid arasındaki farkların doğru anlaşılması, tedavi sürecinin yönlendirilmesinde kritik öneme sahiptir (kaynak).

Genel Karşılaştırma Tablosu

Maddelerle Farklılıklar

• Yerleşim: İç hemoroid rektumun içinde, dış hemoroid ise anüs çevresinde gelişir.
• Belirtiler: İç hemoroid daha çok kanama ve sarkma ile, dış hemoroid ise ağrı ve şişlik ile öne çıkar.
• Ağrı Durumu: İç hemoroidler genellikle ağrısızdır, dış hemoroidler ise pıhtı oluştuğunda şiddetli ağrıya neden olur.
• Tedavi Seçenekleri: İç hemoroid için sıklıkla hemoroid fitilleri kullanılırken, dış hemoroidde hemoroid kremleri ön plandadır. İleri evrelerde cerrahi tedavi gerekebilir (hemoroid ameliyatı: süreç ve iyileşme).
• Günlük Etkiler: İç hemoroid genellikle fark edilmeyebilir, dış hemoroid ise yaşam kalitesini daha fazla etkiler.

İç hemoroid, çoğunlukla ağrısız seyretmesi nedeniyle erken dönemde fark edilmeyebilir. Kanama genellikle tuvalet sonrası damlama şeklinde görülür. İlerleyen evrelerde dışarı sarkarak tedavi gereksinimini artırabilir. Buna karşın dış hemoroid, ağrı ve şişlik nedeniyle günlük yaşamı daha fazla etkiler. Özellikle pıhtı oluştuğunda oturmak, yürümek hatta uyumak bile zorlaşabilir. Bu nedenle dış hemoroid şikâyetleri genellikle daha erken tıbbi başvuruya yol açar.

İç ve Dış Hemoroid Belirtileri ve Günlük Yaşama Etkileri

Hemoroid belirtileri, türüne göre farklılık gösterir. İç hemoroid genellikle ağrısızdır ve en çok rektal kanama ile fark edilir. Dış hemoroid ise ağrı, şişlik ve kaşıntı gibi şikâyetlerle öne çıkar. Klinik çalışmalarda iç hemoroidlerin daha çok fark edilmeden ilerlediği, dış hemoroidlerin ise yoğun ağrı nedeniyle erken dönemde tespit edildiği bildirilmiştir (kaynak).

İç Hemoroid Belirtileri

• Tuvalet sonrası damlama şeklinde parlak kırmızı kanama
• Ağrısız şişlik
• Makatta dolgunluk hissi
• İleri evrede dışarı sarkma (prolapsus)

Dış Hemoroid Belirtileri

• Anüs çevresinde ağrı ve basınç hissi
• Kaşıntı, tahriş ve yanma
• Oturma sırasında artan rahatsızlık
• Pıhtı oluştuğunda sert, morumsu şişlik (tromboze hemoroid)

Günlük Yaşama Etkileri

• İç hemoroid, genellikle fark edilmeyebilir. Ancak hemoroid tedavisi uygulanmadığında ilerleyerek kan kaybına ve dışarı sarkmaya neden olabilir.
• Dış hemoroid, oturmayı ve yürümeyi zorlaştırabilir. Özellikle masa başı çalışanlarda yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürür.
• Kaşıntı ve tahriş, uyku düzenini bozabilir.
• İleri evrelerde hemoroid, sosyal hayatı ve iş performansını olumsuz etkileyebilir.

İç ve Dış Hemoroid için Tedavi Yaklaşımları

Hemoroid tedavisi, basur türlerine göre değişiklik gösterir. İç hemoroid için genellikle fitil veya içten uygulanan ilaçlar tercih edilirken, dış hemoroidde krem ve lokal tedaviler ön plandadır. İleri evrelerde ise ameliyatsız girişimler veya cerrahi seçenekler gündeme gelebilir. Tıbbi yayınlarda, tedavi yaklaşımının hemoroidin evresine, hastanın şikâyetlerine ve yaşam kalitesine göre planlanması gerektiği belirtilmiştir (kaynak).

Medikal Tedavi

• Fitil: İç hemoroid tedavisinde sıkça kullanılır. Fitiller, rektum içinde eriyerek damar genişlemesini ve iltihabı azaltmaya yardımcı olur.
• Krem: Dış hemoroid tedavisinde tercih edilir. Kremler ağrı, kaşıntı ve şişliği hafifletir. 
• Tablet ve diğer ilaçlar: Bazı durumlarda damar sağlığını destekleyen tabletler de reçete edilebilir. 

Ameliyatsız Yöntemler

İleri evrede olmayan hemoroidlerde, ameliyatsız girişimler başarılı bir şekilde uygulanabilir. Lazer, lastik bant ligasyonu veya infraruj koagülasyon gibi yöntemler, özellikle iç hemoroid tedavisinde etkilidir. Daha fazla bilgi için Ameliyatsız Hemoroid Tedavi Yöntemleri makalesine göz atabilirsiniz.

Cerrahi Seçenekler

Eğer iç hemoroid dışarı sarkmışsa (prolapsus) veya dış hemoroid pıhtı ile şiddetli ağrıya neden oluyorsa cerrahi yöntemler devreye girer. Ameliyat, kalıcı çözüm sağlayabilir. Ayrıntılar için Hemoroid Ameliyatı: Süreç ve İyileşme başlıklı yazıya yönlenebilirsiniz.

Destekleyici ve Doğal Yöntemler

Bazı vakalarda medikal tedaviye ek olarak doğal çözümler de destek sağlayabilir. Oturma banyoları, liften zengin beslenme ve bol sıvı tüketimi, belirtileri hafifletmede yardımcıdır. Daha fazla bilgi için Hemoroid Tedavisi: Medikal ve Doğal Yöntemler makalesi faydalı olabilir.

İç ve Dış Hemoroid için Korunma Yolları

İç ve dış hemoroid gelişimini önlemek veya mevcut belirtilerin ilerlemesini engellemek için yaşam tarzında yapılacak değişiklikler oldukça önemlidir. Klinik rehberler, düzenli egzersiz ve sağlıklı beslenmenin hemoroid riskini azalttığını göstermektedir (kaynak).

Beslenme Önerileri

• Lifli gıdalar tüketmek: Tam tahıllar, sebze ve meyveler bağırsak hareketlerini düzenler.
• Yeterli sıvı alımı: Günlük en az 1,5–2 litre su içmek kabızlığı önler.
• Kabızlığı tetikleyen yiyeceklerden kaçınmak: Aşırı baharatlı, işlenmiş gıdalar ve düşük lifli beslenme hemoroid riskini artırır.

Günlük Alışkanlıklar

• Tuvalette uzun süre oturmaktan kaçının.
• Düzenli uyku ve aktif yaşam tarzı edinin.
• Ağırlık kaldırırken aşırı ıkınmaktan kaçının.
   

Egzersiz ve Spor

• Düzenli yürüyüş, yüzme ve hafif egzersizler dolaşımı artırır.
• Uzun süre hareketsiz kalmamak, özellikle masa başı çalışanlar için önemlidir.

Sık Sorulan Sorular (FAQ)

İç hemoroid kendiliğinden geçer mi?

Erken evrede iç hemoroidler yaşam tarzı değişiklikleri ve medikal tedavi ile gerileyebilir. Ancak ileri evrelerde cerrahi müdahale gerekebilir.

Dış hemoroid neden ağrılıdır?

Dış hemoroid, cilt altındaki damarlarda oluşur ve sinir uçlarına yakın olduğu için ağrıya neden olur. Özellikle pıhtı oluştuğunda şiddetli ağrı gelişir.

İç hemoroid dışarı çıkar mı (prolapsus)?

Evet, ileri evre iç hemoroidler makat dışına sarkabilir. Bu durumda hemoroid ameliyatı gündeme gelebilir.

İç ve dış hemoroid aynı anda görülebilir mi?

Evet, bazı hastalarda hem iç hemoroid hem de dış hemoroid bir arada bulunabilir.

İç hemoroidde fitil, dış hemoroidde krem mi kullanılır?

Genellikle evet. İç hemoroid için fitil, dış hemoroid için krem tercih edilir. Ancak hangi tedavinin uygun olduğuna doktor karar vermelidir.