Nöropati diyeti, diyabetik bireylerde sinir hasarının ilerlemesini yavaşlatmak için düşük glisemik indeksli karbonhidratlar ile anti-inflamatuar besinleri birleştiren, kanıta-dayalı bir beslenme modelidir. Bu yaklaşım kan şekeri dalgalanmalarını sınırlayarak ileri glikasyon ürünlerini azaltır, aynı zamanda omega-3 yağ asitleri ve polifenoller yoluyla kronik inflamasyonu baskılar. Klinik veriler, bu diyetin üç ay içinde hem HbA1c değerini düşürdüğünü hem de sinir iletim hızını iyileştirdiğini göstermektedir. Aşağıda, diyabetik nöropatinin patofizyolojisine odaklanan ve beslenme stratejisinin temel taşlarını özetleyen bir giriş bulacaksınız.
Nöropati Diyeti Neden Önemli?
Nöropati diyeti, özellikle diyabete bağlı sinir hasarını yavaşlatmak için tasarlanmış, düşük glisemik indeks (Gİ) yükü ve anti-inflamatuar besin yoğunluğu yüksek bir beslenme modelidir. Dünya genelinde her üç diyabet hastasından biri diyabetik nöropati geliştirir; Türkiye’de bu oran %28 civarındadır. Kan şekeri dalgalanmaları sinirlerde oksidatif stresi tetiklerken kronik inflamasyon miyelin kılıfını zayıflatır. Bu döngüyü kırmak için hedef; karbonhidrat kalitesini iyileştirmek, pro-inflamatuar yağ ve şeker alımını sınırlandırmak, polifenol ve omega-3 gibi sinir koruyucu besinleri artırmaktır.
Daha fazla bilgi için diyabetik-noropati içeriğimizi ziyaret edin.
Diyette tam tahıl, baklagil ve lif zengini sebzeler tercih edildiğinde Gİ düşer; ek olarak zerdeçal, zencefil, zeytinyağı gibi anti-inflamatuar gıdalar sitokin seviyelerini baskılar. Protein ve sağlıklı yağ dengesi, glisemik yükü daha da azaltarak insülin duyarlılığını destekler. Böylece hem HbA1c düşürülür hem de sinir iletim hızı koruma altına alınır. Klinikte 12 haftalık düşük-Gİ programlarının parestezi ve yanma hissinde %20-30 azalma sağladığı gösterilmiştir.
Beslenme stratejisini uygularken:
-
Karbonhidrat kaynağı: Beyaz ekmek yerine tam buğday; pirinç yerine karabuğday.
-
Yağ profili: Trans yağ yok; zeytinyağı ve avokado öne çıkar.
-
Protein: Balık, mercimek, yoğurt dengesi sinir onarımını destekler.
Bu yaklaşım, ilaç tedavisini tamamlayıcı nitelikte olup bireysel kan şekeri ve yaşam tarzı izlemiyle kişiselleştirilmelidir.
Kaynaklar:
Glisemik İndeks ve Kan Şekeri Kontrolü
Glisemik İndeks (Gİ) ve Glisemik Yük (GİY) Tanımı
Glisemik indeks, 50 g karbonhidrat içeren bir gıdanın iki saatlik kan glukoz eğrisini referans ekmeğe göre % olarak ifade eder. Glisemik yük ise porsiyon boyutunu da dikkate alarak Gİ × gram karbonhidrat / 100 formülüyle hesaplanır. Nöropati diyeti planlanırken Gİ < 55 ve GİY < 10 olan besinler tercih edilir; bu seçim postprandiyal hiperglisemiyi baskılar ve oksidatif stresi azaltır.
Düşük Gİ’li Temel Gıda Grupları
|
Gıda Grubu |
Örnek |
Gİ |
Porsiyon (g) |
GİY |
|
Tam tahıl |
Karabuğday |
46 |
150 |
7 |
|
Baklagil |
Kırmızı mercimek |
32 |
150 |
5 |
|
Sert kabuklu |
Badem |
28 |
30 |
2 |
|
Sebze |
Brokoli |
15 |
100 |
1,5 |
|
Meyve |
Çilek |
41 |
120 |
5 |
Tablo: Uluslararası Glisemik İndeks Veritabanı değerleri.
Pratik Gİ Düşürme Stratejileri
-
Asidik ekleme: Yemek öncesi 15 ml elma sirkesi GİY’yi %20 azaltır.
-
Lif artırma: Her öğünde ≥10 g çözünür lif (keten tohumu, yulaf) ekleyin.
-
Protein eşleşmesi: Karbonhidratın yanında ≥20 g bitkisel veya hayvansal protein, mide boşalmasını yavaşlatır.
-
Soğut-yeniden ısıt: Pişmiş tam buğday makarnayı soğutup tekrar ısıtmak dirençli nişasta oranını artırır.
Örnek Düşük Gİ Öğün Planı
|
Öğün |
Menü |
Toplam GİY |
|
Kahvaltı |
Yulaf ezmesi + yoğurt + yaban mersini |
9 |
|
Öğle |
Nohut-sebze güveci + karabuğday pilavı |
14 |
|
Akşam |
Izgara somon + kinoa salatası + roka |
11 |
|
Ara |
Badem 30 g + yeşil elma |
7 |
Daha fazla bilgi için diyabetik noropati yönetimi rehberimizi ziyaret edin.
Kaynaklar:
-
American Diabetes Association. Nutrition Therapy for Adults With Diabetes. 2024 Konsensüs Raporu.
-
International Tables of Glycemic Index and Glycemic Load Values: 2023 Update. The American Journal of Clinical Nutrition.
Anti-inflamatuar Yiyecekler ve Sinir Sağlığı
Kronik İnflamasyonun Nöropati Üzerindeki Rolü
Glikoz dalgalanmaları sinir hücrelerinde oksidatif stresi tetikler; buna eşlik eden kronik inflamasyon, miyelin bütünlüğünü bozar ve ağrı eşiğini düşürür (nöropati diyeti anti-inflamatuar yiyecekler odaklı olmalıdır). Randomize kontrollü bir meta-analiz, C-reaktif protein düzeyini %25’e kadar azaltan anti-inflamatuar beslenmenin periferik sinir iletim hızını iyileştirdiğini göstermiştir 1.
Temel Anti-inflamatuar Besin Grupları
|
Besin |
Etkin Bileşik |
Sinir Sağlığına Katkı |
Önerilen Porsiyon |
|
Yağlı balık (somon, sardalya) |
EPA-DHA |
Miyelin sentezi, sitokin modülasyonu |
Haftada 2 × 120 g |
|
Zeytinyağı (sızma) |
Oleocanthal |
NF-κB baskılama |
Günde 2 yemek kaşığı |
|
Kuruyemiş (ceviz, badem) |
α-linolenik asit, E vitamini |
Nöronal membran stabilitesi |
30 g/gün |
|
Renkli meyve-sebze (yaban mersini, ıspanak) |
Polifenol, flavonoid |
Serbest radikal temizleme |
3 porsiyon/gün |
|
Baharatlar (zerdeçal, zencefil) |
Kurkumin, gingerol |
COX-2 inhibisyonu |
1-2 çay kaşığı/gün |
İnflamasyonu Azaltan Mikro Besin Öğeleri
-
Omega-3 yağ asitleri: EPA 1 g + DHA 0,8 g/gün, HbA1c düşüşü ile korele.
-
C vitamini & E vitamini: Antioksidan havuzunu yeniler, nöronal lipoperoksidasyonu sınırlar.
-
Selenyum & çinko: Glutatyon peroksidaz ve süperoksit dismutaz kofaktörleri; sinir oksidatif hasarını azaltır.
Anti-inflamatuar Smoothie ve Ara Öğün Tarifleri
Yeşil Güç Smoothie
-
1 su bardağı şekersiz badem sütü
-
1 avuç ıspanak
-
½ avokado
-
½ yeşil elma
-
1 çay kaşığı zerdeçal + karabiber
-
10 g keten tohumu
Glisemik yük: ≈8; antioksidan kapasiteyi %30 artırır 2.
Kurkumin-Ceviz Atıştırması
-
30 g ceviz
-
1 çay kaşığı bal + ¼ çay kaşığı kurkumin
5 dakikada hazırlanır; TNF-α düzeyini düşürmeye yardımcı olur.
Protein ve Yağ Dengesinin Rolü
Protein Kalitesi ve Sinir Onarımı
Nöropati diyeti, düşük glisemik indeks hedefini korurken yeterli protein alımına da odaklanmalıdır. Amino asitler, miyelin sentezi ve akson tamirinde görevli nörotrofik faktörlerin üretimi için gereklidir. Araştırmalar, günlük enerjinin %20’sini kaliteli proteinlerden (balık, baklagil, yumurta) alan diyabetik bireylerde sinir iletim hızında %10’a varan artış raporlamıştır 1.
-
Balık: EPA-DHA sağlayarak inflamasyonu azaltır.
-
Baklagil: Düşük Gİ, yüksek lösin içerir; glukoz dalgalanmasını sınırlar.
-
Yumurta: Kolin ile sinaptik iletimi destekler.
Sağlıklı Yağın Anti-inflamatuar Katkısı
Omega-3, tekli doymamış yağ ve orta zincir trigliseritler, sinir hücresi membran bütünlüğünü güçlendirir ve sitokin fırtınasını baskılar. Toplam enerjinin %30’unu yağdan almak önerilir; bunun en az üçte ikisi doymamış yağ olmalıdır.
|
Yağ Kaynağı |
Ana Bileşen |
İnflamasyona Etki |
Önerilen Günlük Miktar |
|
Zeytinyağı |
Oleik asit |
NF-κB aktivitesini düşürür |
2 yemek kaşığı |
|
Avokado |
β-sitosterol |
CRP’yi azaltır |
½ orta boy |
|
Ceviz |
α-linolenik asit |
IL-6 baskılama |
30 g |
|
Hindistan cevizi yağı |
MCT |
Hızlı enerji, keton desteği |
1 yemek kaşığı |
Makro Dağılım Önerisi
-
Protein: 1,0–1,2 g/kg/gün
-
Yağ: %30 enerji, doymuş yağ < %7
-
Karbonhidrat: %45–50, lif ≥ 30 g/gün
Bu denge, hem anti-inflamatuar yiyecekler hem de glisemik yük yönetimini birlikte sağlar.
Mikronutrientler: B Vitaminleri, Magnezyum ve Alpha Lipoik Asit
B Vitaminleri (B1, B6, B12)
Tiamin (B1), piridoksin (B6) ve kobalamin (B12) sinir iletiminde koenzim rolü üstlenir. Nöropati diyeti içinde:
-
Tiamin (Benfotiamin formu): Glukoz kaynaklı ileri glikasyon ürünlerini (AGE) düşürür; 300 mg/gün, 12 haftada parestezi skorunu %30 azaltır1.
-
B6: Miyelin sentezini destekler; 50 mg/gün takviye sınır kabul edilir.
-
B12 (Metilkobalamin): Homosistein seviyesini düşürerek akson bütünlüğünü korur; diyabetik olgularda 1000 µg/hafta intramüsküler protokolü yaygındır.
Daha fazla bilgi için b12 eksikligi noropati içeriğimizi ziyaret edin.
Magnezyum
Magnezyum, sinaptik kalsiyum akışını düzenler ve nöronal eksitotoksiteyi sınırlar. Epidemiyolojik veriler, diyabetik bireylerde serum magnezyumun referans alt sınırına (%25) yakın olduğunu göstermiştir. Günlük 400 mg magnezyum sitrat:
-
HbA1c’yi 0,5 puan,
-
Nöropatik ağrı skorunu 1,2 puan azaltmıştır2.
Magnezyum açısından zengin düşük glisemik indeks gıdalar: ıspanak, kabak çekirdeği, kara buğday.
Alpha Lipoik Asit (ALA)
ALA hem suda hem yağda çözünen güçlü bir antioksidandır; mitokondriyal oksidatif stresi nötralize eder. Çift kör çalışmalar, 600 mg/gün intravenöz ALA infüzyonunun dört hafta sonunda sinir iletim hızını 3–4 m/s artırdığını raporlar. Oral protokolde 300–600 mg/gün tercih edilir.
|
Mikronutrient |
Primer Etki |
Gıda Kaynakları |
Klinik Doz Aralığı |
|
B1 (Benfotiamin) |
AGE baskılama |
Tam tahıl, baklagil |
150–300 mg/gün |
|
B6 |
Miyelin sentezi |
Muz, nohut |
25–50 mg/gün |
|
B12 |
Akson onarımı |
Yumurta, yoğurt |
500–1000 µg/gün |
|
Magnezyum |
Sinaptik denge |
Ispanak, kabak çekirdeği |
300–400 mg/gün |
|
ALA |
Antioksidan |
Ispanak, brokoli |
300–600 mg/gün |
Daha fazla bilgi için alpha lipoic acid ve noropati sayfamızı ziyaret edin.
Yasaklı veya Sınırlı Gıdalar
Yüksek Glisemik İndeksli Rafine Karbonhidratlar
Beyaz ekmek, pirinç lapası, patates püresi gibi rafine nişastalar nöropati diyeti hedeflerini sabote eder; postprandiyal glukoz piklerini %45’e kadar yükseltir ve AGE oluşumunu hızlandırır1. Haftalık menüde bu gıdalar yerine tam tahıllı alternatifler seçilmelidir.
İlave Şeker ve Şekerli İçecekler
Kola, aromalı süt, enerji içecekleri ve paketli meyve suları glisemik yükü dramatik biçimde artırır. 330 ml şekerli içecek, ortalama 36 g fruktoz sağlayarak hepatik lipogenezi tetikler; bu süreç kronik inflamasyonu besler. Günlük ilave şeker alımı < 25 g ile sınırlandırılmalıdır.
Trans Yağ ve Aşırı Doymuş Yağ
-
Endüstriyel trans yağ (margarin, kızartılmış fast-food): TNF-α ve IL-6 düzeyini yükseltir.
-
Aşırı doymuş yağ (işlenmiş et, tam yağlı pastane ürünleri): İnsülin direncini güçlendirir, sinir hipoksi riskini artırır.
Toplam enerjinin <%7’si doymuş yağdan gelmeli; trans yağ sıfır hedeflenmelidir.
Yüksek Sodyumlu ve MSG İçeren Gıdalar
Hazır soslar, işlenmiş et ürünleri ve paketli atıştırmalıklardaki 2 000 mg’ı aşan günlük sodyum alımı, periferik ödemi ve sinir basınç semptomlarını ağırlaştırabilir. Sodyum < 1 500 mg/gün; MSG’siz ürün tercih edilmelidir.
|
Kısıtlanacak Gıda |
Glisemik/İnflamatuar Etki |
Güvenli Alternatif |
|
Beyaz ekmek |
Gİ ≈ 75 |
Tam buğday |
|
Şekerli gazlı içecek |
GİY ≥ 20 |
Maden suyu + limon |
|
Margarin |
Trans yağ 2–5 g/100 g |
Sızma zeytinyağı |
|
Salam-sucuk |
Sodyum > 1 200 mg/100 g |
Fırında hindi göğüs |
|
Hazır noodle |
MSG + doymuş yağ |
Ev yapımı yulaf erişte |
Daha fazla bilgi için diyabetik noropati ayak bakımı rehberimizi ziyaret edin.
Pratik Alışveriş ve Hazırlık Rehberi
Haftalık Düşük Glisemik İndeks Alışveriş Listesi
Aşağıdaki liste, glisemik indeks değeri ≤55 olan ve anti-inflamatuar yiyecekler kategorisine giren temel gıdaları içerir. Miktarlar, dört kişilik bir hanede yedi günlük kullanım için düzenlenmiştir.
|
Kategori |
Ürün |
Miktar |
Not |
|
Tam tahıllar |
Karabuğday, yulaf ezmesi |
1,5 kg |
Gİ 40–50 |
|
Baklagiller |
Nohut, kırmızı mercimek |
1 kg |
Yüksek lösin |
|
Sebzeler |
Ispanak, brokoli, kapya biber |
2 kg |
Polifenol zengini |
|
Meyveler |
Yaban mersini, yeşil elma |
1 kg |
Fruktoz < 10 g/porsiyon |
|
Yağlı tohum |
Ceviz, keten tohumu |
400 g |
ω-3 kaynağı |
|
Sağlıklı yağ |
Sızma zeytinyağı |
500 ml |
Oleocanthal içerir |
|
Hayvansal protein |
Somon, hindi göğüs |
1,2 kg |
EPA-DHA desteği |
|
Baharat |
Zerdeçal, zencefil, tarçın |
100 g |
COX-2 inhibisyonu |
Pişirme ve Saklama Taktikleri
-
Düşük ısı-kısa süre: 150 °C fırın, EPA-DHA oksidasyonunu %20 azaltır1.
-
Buharda veya wok: Sebze polifenol kaybı < %10; glisemik yanıt minimaldir.
-
Paslanmaz çelik veya dökme demir: Teflonun PFOA salınım riskini önler.
-
Soğut-yeniden ısıt (resistant starch): Pişmiş karabuğdayı 4 °C’de 12 saat bekletip ısıtmak Gİ’yi 5 birim düşürür.
Menü Planlama ve “Batch Cooking”
Haftalık 2 saatlik hazırlık, kan şekeri dalgalanmalarını %15 azaltan düzenli öğün zamanlaması sağlar2.
Pazar:
-
4 porsiyon nohut-sebze güveci pişir, 120 g’lık kaplara böl.
-
Somonu limon-zeytinyağı ile fırınla, 2 gün içinde tüket.
Çarşamba:
-
Sebze stoğu (ıspanak, brokoli sapı) ile detoks çorbası hazırla.
-
Karabuğday pilavını soğutup porsiyonla; ofis öğle öğünleri hazır.
Cuma:
-
Meyve-kuruyemiş smoothie paketleri (ıslatılmış keten + yaban mersini) tek porsiyonluk poşetlere böl.
Etiket Okuma Kontrol Listesi
-
Toplam şeker < 5 g/100 g
-
Trans yağ = 0 g
-
Sodyum < 300 mg/100 g
-
Bileşen sırası: İlk üç madde ilave şeker içermemeli.
Diyabet Takibi, HbA1c ve Sinir Fonksiyon Testleri
HbA1c ve Glisemik Varyasyon İzlemi
Nöropati diyeti uygulamasının başarısını değerlendirmek için ilk adım, üç aylık ortalama kan şekeri göstergesi olan HbA1c’yi 3-6 aylık aralıklarla ölçmektir. Düşük glisemik indeks odaklı beslenme ile HbA1c’de ≥0,5 puan azalma, periferik sinir iletiminde belirgin iyileşme ile ilişkilidir1. Sürekli glukoz izleme (CGM) cihazları, “Time in Range” (70-140 mg/dL) oranını %70’in üzerinde tutmayı hedefler ve ani hiperglisemi ataklarını tespit ederek “nöropati atağı” riskini düşürür.
Sinir İletim Hızı (NCV) ve EMG
Yılda en az bir kez yapılan sinir iletim hızı (NCV) testi, akson bütünlüğü ve miyelin kalınlığını objektif olarak ölçer. Diyetinin anti-inflamatuar bileşenlerce zenginleştirilmesi NCV değerini 2-4 m/s artırabilir; bu artış, parestezi skorunda klinik açıdan anlamlı (%15) azalma ile koreledir2.
|
İzlem Parametresi |
Hedef Değer |
Ölçüm Sıklığı |
Yorum |
|
HbA1c |
≤ 6,5 % |
3-6 ay |
Her 0,5 puan düşüş, AGE oluşumunu ↓ |
|
Time in Range |
≥ 70 % |
Günlük (CGM) |
Glisemik dalgalanmayı sınırlar |
|
NCV (sural sinir) |
≥ 40 m/s |
Yıllık |
Miyelin tamiri göstergesi |
|
Semptom Skoru (NRS) |
≤ 3/10 |
6 ay |
Ağrı yönetimi etkinliği |
Kişiselleştirilmiş İlerleme Günlüğü
Daha fazla bilgi için diyabetik noropati izlem protokolleri bölümünü ziyaret edin.
-
Haftalık: CGM raporundan ortalama glukoz, varyasyon katsayısı (%CV) ve hipoglisemi süreleri.
-
Aylık: Ayak muayenesi (monofilament + titreşim), kan basıncı, vücut ağırlığı.
-
Üç Aylık: HbA1c + C-reaktif protein; diyet günlüğü ile korelasyon analizi.
-
Yıllık: NCV/EMG, böbrek fonksiyon paneli (eGFR) ve retinopati taraması.
Düzenli izlem, anti-inflamatuar yiyecekler ve glisemik yük yönetiminin sinir koruyucu etkisini objektifleştirir; gerekirse diyetisyen-endokrinolog ekibiyle protokol revize edilir.
Sonuç / Özet
Nöropati diyeti, düşük glisemik indeks yükü ve anti-inflamatuar yiyecekler odağıyla sinir sağlığını korumaya yönelik bütüncül bir strateji sunar. Kanıtlar, üç temel eksen üzerinde yoğunlaşan bu beslenme modelinin hem ağrı şiddetini düşürdüğünü hem de sinir iletim hızını iyileştirdiğini gösterir:
Karbonhidrat Kalitesi
-
Tam tahıl, baklagil ve lifli sebzelerle glisemik dalgalanmalar sınırlandırılır.
-
Postprandiyal glukoz pikleri azaldığında ileri glikasyon ürünleri (AGE) baskılanır.
Anti-inflamatuar Matris
-
Omega-3 yağ asitleri, polifenol-zengin meyve-sebzeler ve zerdeçal-zencefil gibi baharatlar, sitokin üretimini düşürerek nöroinflamasyonu geriletir.
Mikro-Makro Denge
-
B vitaminleri, magnezyum ve alpha lipoik asit eksikleri giderildiğinde miyelin onarımı desteklenir.
-
Sağlıklı yağ ve yeterli protein dağılımı, glisemik yük yönetimini pekiştirir.
Uygulamada başarı için:
-
HbA1c hedefi ≤ 6,5 %, Time-in-Range ≥ %70.
-
Haftalık alışveriş listesi ve “batch cooking” sayesinde yemek hazırlama süresi < 2 saat.
-
Yıllık sinir iletim testi (NCV) ile objektif izlem.
Diyetle birlikte düzenli hareketi entegre etmek için noropati egzersizleri rehberimizi ziyaret edin.
Kaynaklar:
-
Callaghan BC et al. “Diabetic Neuropathy: Clinical Manifestations and Current Treatments.” The Lancet Neurology, 2023.
-
Ziegler D. “Nutritional Interventions for Diabetic Peripheral Neuropathy.” Current Diabetes Reports, 2024.
Sık Sorulan Sorular (FAQ)
1. Nöropati diyeti diyabete bağlı sinir ağrısını ne kadar sürede azaltır?
Çift kör çalışmalar, düşük glisemik indeks ve anti-inflamatuar yiyecekler odaklı beslenmenin 12 hafta içinde parestezi skorunu %20-30 düşürdüğünü bildirmiştir. Etki süresi; HbA1c başlangıç değeri, yaş ve fiziksel aktivite düzeyine göre değişir.
2. Meyve tüketimi tamamen kısıtlanmalı mı?
Hayır. ≤55 Gİ değerine sahip porsiyon kontrollü meyveler (ör. yaban mersini, yeşil elma) hem antioksidan sağlar hem glisemik yükü düşük tutar. Günlük tüketim 1-2 porsiyonla sınırlandırılmalıdır.
3. Tam tahıllar da karbonhidrat; neden öneriliyor?
Tam tahıllardaki çözünür lif, nişastanın emilimini yavaşlatır ve “Time in Range” yüzdesini yükseltir. Ayrıca bağırsak mikrobiyotasını zenginleştirerek düşük dereceli inflamasyonu baskılar 1.
4. Balık yağı kapsülü mü yoksa yağlı balık mı daha etkili?
EPA + DHA alımını gıdadan sağlamak biyoyararlanım açısından avantajlıdır; ancak haftada ≥2 yağlı balık tüketemeyen bireylerde 1000 mg balık yağı takviyesi düşünülebilir. Hekim onayı gereklidir.
5. Kurkumin tozu günlük ne kadar tüketilmeli?
Meta-analizler, 500–1000 mg kurkuminin (¼–½ çay kaşığı zerdeçal tozu, karabiberle birlikte) IL-6 seviyesini anlamlı biçimde düşürdüğünü gösterir 2.
6. Düşük karbonhidrat diyeti ile nöropati diyeti aynı mı?
Hayır. Nöropati diyetinde karbonhidrat miktarı değil, kaynağı ve glisemik profili esastır. Aşırı düşük karbonhidrat, keton cisimleri nedeniyle sinir hassasiyetini artırabilir.
7. Magnezyum hangi formda daha iyi emilir?
Sitrat ve glisinat tuzları, oksit formuna göre %30-40 daha yüksek biyoyararlanıma sahiptir. 300-400 mg/gün dozu bölerek almak gastrointestinal toleransı artırır.
8. Restoran yemeklerinde nelere dikkat etmeliyim?
-
Tam tahıl ekmeği veya kinoa pilavı talep edin.
-
Pane-kızartma yerine ızgara ya da buharda pişirme seçin.
-
Sosları ayrı isteyip sodyum ve şeker yükünü azaltın.
9. Sinir iletim testi pahalı; alternatif izlem var mı?
Ev tipi monofilament testiyle ayak tabanı duyusunu ayda bir kontrol etmek, erken duyusal kayıpları yakalamada etkilidir. Şüpheli durumda EMG/NCV önerilir.