Rhodiola Nedir?

Rhodiola Nedir?

Rhodiola ya da bilinen ismiyle altın kök bitkisi özellikle son zamanlarda artış gösteren stres, anksiyete ve tükenmişlik sendromu oranlarıyla paralel olarak daha çok dikkat çekmektedir. Adaptojenik özellikleri sayesinde rhodiola, Antik Yunan’dan bu yana stresi tedavi etmek için tercih edilmektedir. Soğuk bölgelerde ve Avrupa ve Asya’nın yüksek rakımlarında yetişmekte olan bu bitki medikal kullanım anlamında uzun bir tarihe sahiptir.

Rhodiola rosea

Rhodiola rosea uzun yıllar boyunca iş verimliliğini artırmak, insan ömrünü uzatmak, yorgunluğu gidermek, depresyondan kurtulmak ve mide ve bağırsak problemlerini gidermek amacıyla halk tarafından kullanılmıştır. Rhodiola rosea’nın hayat kalitesini olumsuz olarak etkileyen bu tip rahatsızlıkları tedavi etmesine yarayan bileşenlerin kök kısmında bulunur. Yapılan çalışmalarda rhodiolanın özellikle kök kısmında bulunan aktif bileşenleri sayesinde hem insanlarda hem de hayvanlarda mental ve fiziksel strese karşı bir koruma oluşturduğu gözlenmiştir.

Rhodiola Ekstresi Nedir? 

Rhodiola ekstresine ait en kıymetli aktif bileşenler rhodiola bitkisinin kök kısmında bulunmaktadır. Rhodiola ekstresi üzerinde yapılan incelemelerde, yapısında bulunan ve medikal olarak kullanılabilecek potansiyelde yaklaşık 140 adet bileşeni bulunduğu gözlenmiştir.

Rhodiola ekstresinde bulunan rosavin bileşeni saf formda bulunan farklı bileşenlerle birlikte kullanıldığı zaman etkili bir şekilde antidepresan özellik gösterebilmektedir. Rosavine ek olarak, rhodiola ekstresinde bulunan diğer bir madde olan salidrozitin ise stresin arttığı durumlarda yükselme gösteren kortizol seviyelerini baskıladığı görülmüştür.

Rhodiola Ne İşe Yarar?

Rhodiola bitkisi geleneksel olarak yüzyıllar boyunca çeşitli rahatsızlıkları tedavi etmek amacıyla kullanılmıştır. Rhodiola ne işe yarar diye sorulduğu zaman, Rhodiolanın kendine özgü bir çalışma mekanizmasını özetleyerek bu konuyu açıklayabiliriz:

• ·       Enerjiyi yani vücuttaki ATP üretimini artırma,.

• ·       Stres hormonlarını normalize etme

Uzun süreli strese maruz kalındığında hücre içinde ilk etkilenen yer mitokondriler olur ve bu da enerji üretiminin düşüp kişinin kendini yorgun hissetmesine yol açar. Rhodiola ise eş zamanlı olarak enerji üretimini artırıp kortizol salınımını normalize eder. Böylece yorgunluk ve tükenmişlikten uzaklaştırırken aynı zamanda huzursuzluk, rahatsızlık ve gerginlikten uzaklaşmayı sağlar.

Rhodiola Takviyesi Ne İşe Yarar?

Doğal ve bitkisel bir stres giderici olarak bahsedebileceğimiz Rhodiola, gıda takviyesi olarak da tercih edilebilmektedir. Rhodiola takviyesi tek başına bir takviye olarak tercih edilebileceği gibi farklı bileşenlerle birlikte kombinasyonu sağlanarak da daha verimli etki gösterebilmektedir. Özellikle L-theanin ve glisin amino asidi ile kombinasyonu sağladığında sinerjik etkisiyle hayat kalitenizi artıracak seviyede sakinlik ve huzur etkisi sağlayabilmektedir.

L-theanin yeşil çay ve siyah çay yapraklarında bulunan bir çeşit aminoasittir. İnsan vücudu tarafından üretilmez ve esansiyel aminoasit değildir. Anti-stres aktivitelerinin ölçüldüğü bir klinik çalışmada katılımcılara günde 200 mg L-theanin kullandırılmıştır ve stres seviyelerinde düşüş gözlenmiştir. Bu etkiyle birlikte kişilerin tükürüklerindeki kortizol seviyelerinde de düşüş görülmüştür.

Glisin ise insan vücudunda bulunan ve en basit ve esansiyel olmayan amino asittir. Glisinin insan vücudu üzerinde özellikle mental anlamda birçok faydası mevcuttur. Bunlardan en önemlisi beyin üzerinde sakinleştirici etki yaratmasıdır.

Rhodiola takviye fosfatidilserin ile birlikte kullanıldığında verimli bir etki elde edilebilmektedir. Bu iki takviye birlikte kullanıldığı zaman dikkat eksikliğini azaltmaya yararken kortizol deşarjına da yardımcı olur. Bu sayede kişiye önemli bir mental destek sağlanmış olur.

Rhodiola Ne İçin Kullanılır?

Rhodiola ne için kullanılır sorusunun cevabı kısaca, gün içinde daha huzurlu bir ruh haline kavuşarak hayat kalitesini artırmaktır. Günümüzde rhodiola, kök bölgesinden elde edilen ekstre şeklinde gıda takviyelerinde kullanılmaktadır. Buna ek olarak rhodiola bitkisi, çayı yapılarak da tüketilebilmektedir ancak takviye olarak standardize rhodiola ekstresinin kapsül formunda tüketilmesi etkisini güçlendirmektedir.  

Rhodiola Takviyesinin Ruh Sağlığına Etkileri Nelerdir?

Rhodiola takviyesinin stres ve anksiyete semptomlarının azalmasına katkıda bulunmasının yanı sıra ruh sağlığı üzerindeki etkileri de merak konusudur. Rhodiola kök ekstresi ile yapılan çalışmalarda ruh halinde olumlu yönde iyileşmeler olduğu gözlenmiştir. Rhodiola takviyesinin bu etkisi kişinin iş, aile ve sosyal yaşantısını olumlu yönde etkilediğini söyleyebiliriz. Rhodiolanın tükenmişlik sendromu yaşayan kişilerde de bu semptomların azaldığı görülmüştür.

Rhodiola Nelerde Bulunur?

Rhodiola bitkisi soğuk iklime sahip ve yüksek rakımdaki yerlerde yetişen bir bitkidir. Rhodiola bitkisi günümüzde genellikle gıda takviyelerinin içerisinde ekstre olarak bulunmaktadır. Rhodiola, çayı da yapılabilen bir bitki olmasında rağmen bu şekilde kullanımı fazla yaygın değildir.

Rhodiola Faydaları Nelerdir?

Vücudun strese karşı direncini artıran ve adaptojenik özellik gösteren Rhodiola’nın en merak edilenleri arasında faydaları yer almaktadır. Rhodiola birçok özelliğinin yanı sıra dopaminerjik, serotonerjik ve nörodranerjiktir. Hem fiziksel hem de zihinsel anlamda insan yaşamına fazlaca katkı sağlamaktadır. Rhodiolanın faydalarını özetlememiz gerekirse şu şekilde sıralayabiliriz:

• ·         Depresyon ve anksiyetede serotonerjik destek sağlanması,
• ·        Stres semptomlarının yoğun olduğu kişilerde bu semptomların azaltılması,
• ·        Stres yönetimine destek olunması,
• ·        İş, aile ve sosyal yaşantıda stresle bağlantılı olan sorunların giderilmesi,
• ·        Düzenli kullanımında ruh halinde iyileşmelerin yaşanması,
• ·        Özellikle gündelik yaşamda hayat kalitesinin artırılması,
• ·        Enerji metabolizmasını destekleyerek gündelik yaşamın daha verimli hale getirilmesi,
• ·        Anti-inflamatuar ve antioksidan özellikleri sayesinde kalp krizi ve Alzheimer gibi kardiyolojik ve nörolojik hastalıkların önlenmesi,
• ·        Tükenmişlik sendromu semptomlarının azaltılması,
• ·        Kronik yorgunluğun önüne geçilmesi,
• ·        Fiziksel ve zihinsel dayanıklılığın artırılması.

Tüm bu faydaları incelediğimiz zaman rhodiola için stres, anksiyete ve yorgunluk ile mücadelede bir numaralı yardımcılardan biri olduğu kanısına varabiliriz.  

Rhodiola Kapsül Nasıl Kullanılır?

Rhodiola gıda takviyesi kapsül formunda veya pudra formunda kullanılabilmektedir. Fakat Rhodiola kapsül daha çok tercih edilen bir formdur. Kapsül şeklinde tercih edildiği zaman günde bir veya iki kapsül olarak tüketilmesi önerilebilmektedir. Tüm gıda takviyelerinde olduğu gibi Rhodiola gıda takviyesi kullanmadan önce de hekiminize danışmanız tavsiye edilir. Danışanın yaşı, anksiyete ve stres seviyesi gibi durumlar günlük kullanım dozunu etkileyebilmektedir.

Rhodiola Ne Zaman Kullanılır?

Rhodiola takviyesinin faydalarının yanı sıra ne zaman kullanılması gerektiği de merak edilenler arasındadır. Bir gıda takviyesinin kullanım talimatını belirleyen en önemli faktör vücut tarafından emilimidir. Rhodiola gıda takviyesi için bu zamana öğün önceleri ya da öğünden 2 saat sonrası diyebiliriz. Günde bir kapsül şeklinde bir kullanım için ise kahvaltıdan yarım saat önce bir kapsül denilebilir. Bu şekilde düzenli bir kullanımda, kullanıcı hayat kalitesinin arttığını fark edebilmektedir.

Rhodiola Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Rhodiola kaç yaşında kullanılır?

Rhodiola kapsül gıda takviyesi alındığı zaman 11 yaş ve üzeri sonrası için önerilmektedir. Fakat kullanım yaşı ve dozu kişinin cinsiyetine, yaşına ve fiziksel durumuna göre değişim gösterebilmektedir. Bu nedenle en etkili şekilde kullanımı için bir uzmana danışmanız önerilmektedir.

Rhodiola ileri yaşlarda da etkisini gösterebilen bir takviyedir. İleri yaşlardaki etkisini için kolinerjik sistem üzerinden örnek verebiliriz. Kolinerjik sistem nöronlar arasındaki uyarıları iletmekte görevlidir. Asetilkolin bu sistemin kullandığı nörö-ileticiler arasındadır. Kolinerjik sistem bazı yolaklar yardımıyla hafıza işlevlerine katkıda bulunmaktadır. Bazı durumlarda asetilkolin bloke edilmektedir ve bu blokaj hafıza işlevlerini olumsuz yönde etkiler. Rhodiola kullanımı bu durumu tersine çevirmektedir. Rhodiola, bu ve buna nöronal sistemde ortaya çıkabilecek yaşa bağlı bazı işlev bozukluklarını önleyebilir veya iyileştirebilir.

Rhodiola ne zaman etki eder?

Bir gıda takviyesi kullanıldığı zaman en çok bilinmek istenilen konulardan birisi de takviyenin etkisinin ne zaman görülmeye başlanacağıdır. Rhodiola gıda takviyesi için etki gösterme zamanına kesin bir süre veremesek de 3-28 gün arasında etki gösterdiğini ispatlayan klinik çalışmalar mevcuttur. Rhodiola kullananlar ise ortalama iki hafta gibi bir süre içerisinde gözle görünür etki hissettiklerini belirtmişlerdir. Rhodiola takviyesinin etki gösterme süresini etkileyen faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• ·        Yaş
• ·        Cinsiyet
• ·        Fiziksel aktivite (düzenli spor yapma, hareketsiz yaşam stili)
• ·        Stres semptomları
• ·        Günlük yaşantı (İş, aile ve sosyal hayat)
• ·        Anksiyete seviyesi
• ·        Ruh halindeki bozukluklar
• ·        Tükenmişlik sendromu

Rhodiola ne zaman içilmeli?

Rhodiola ne zaman içilmeli diye sorulduğu zaman bunun için en uygun cevaba öğün öncesi diyebiliriz. Özellikle sabah aç karnına Rhodiola kök ekstresi içeren bir adet kapsül tüketildiği zaman etkisi büyük ölçüde görülebilmektedir. Rhodiola kullanıcı yorumları incelendiği zaman da bu etki açıkça görülmektedir. Rhodiola gıda takviyesinin bir gün içindeki kullanım dozu kişiden kişiye ve kullanılan amaca göre değişiklik gösterebilmektedir. Özellikle de kullanılan kişinin stres semptomları ve anksiyetesi yüksek ise kullanılan dozlar bu duruma göre ayarlanmaktadır. Ayrıca Rhodiola takviyesi ile kullanılan başka gıda takviyeleri de mevcutsa bu durum da kullanım dozunu ve zamanını etkileyebilmektedir.

Rhodiola günde kaç kez kullanılır?

Rhodiola bir gün içerisinde bir veya iki kapsül şeklinde alınabilen bir takviyedir. Genellikle sabah veya akşam yemeği öncesinde alımı tercih edilen Rhodiola, sabah aç karnına kullanıldığı zaman belli bir zamandan sonra daha enerjik ve huzurlu bir gündelik hayata kapı aralamaktadır. 

Rhodiola gıda takviyesi stres ve anksiyete semptomlarının daha yüksek seviyede olduğu durumlarda günde iki kapsül şeklinde önerilmektedir. Aşağıda belirtilen durumlardan birine ya da birkaçına sahipseniz Rhodiola gıda takviyesi kullanmadan önce hekiminize danışmanızı önermekteyiz:

• ·        Günlük yaşantıyı olumsuz yönde ve gözle görülür şekilde etkileyen stres semptomları,
• ·        Hamilelik ve emzirme dönemi,
• ·        Kronik bir hastalık veya güncel durumda mevcut olan diğer hastalıklar.

Rhodiola iştah açar mı?

Gıda takviyeleri söz konusu olduğu zaman kilo aldırıp aldırmadıkları veya iştah üzerindeki etkileri de kullanıcılar tarafından göz önünde bulundurulmaktadır. Rhodiola gıda takviyesi için kesin olarak iştahı azalttığı veya arttırdığını söyleyen bir bulgu mevcut değildir. Fakat rhodiola gıda takviyesi stres semptomlarını azalttığı ve anksiyete seviyelerini düşürdüğü için yeme davranışları üzerinde olumlu etki gösterdiği çıkarımını yapabiliriz.

Rhodiola rosea ekstresi kullanılarak yapılan ve 45 hastanın bulunduğu bir çalışmada 3 günün sonunda 16-20 hastada stereotipik yanıtlarda, hafızada, aktif ve pasif dikkat gösteriminde ve depresyon semptomlarında iyileşmelere başladığı gözlenmiştir. 10 günlük bir Rhodiola rosea kullanımı sonrası ise hastaların bilişsel sistemlerinde gelişmeler görülürken anksiyete seviyelerinde ve iştah durumlarında da iyileşmeler yaşanmıştır.

Rhodiola ne kadar süre kullanılmalı?

Rhodila gıda takviyesi hakkında son olarak en çok merak edilen konu ne kadar süre kullanılması gerektiğidir. Rhodiola takviyesi bitkisel bir ekstre olduğu için iki ila üç aylık bir kullanım sonrasında ara verilmesi önerilmektedir. Önerilen kullanım süresi, günlük kullanım dozunda da olduğu gibi kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Ek olarak rhodiola kök ekstresi ve diğer bitki ekstresi içeren gıda takviyeleri kullanıldığında, belli bir periyottan sonra ara vermekte yarar bulunmaktadır. Ara verdikten sonra tekrar kullanmaya başlamadan önce karaciğer fonksiyonları göz önüne alınmalıdır.

Referanslar

1.        Anghelescu, I. G., Edwards, D., Seifritz, E., & Kasper, S. (2018). Stress management and the role of Rhodiola rosea: a review. International journal of psychiatry in clinical practice, 22(4), 242-252.
2.         Brown, R. P., Gerbarg, P. L., & Ramazanov, Z. (2002). Rhodiola rosea. A phytomedicinal overview. HerbalGram, 56, 40-52.
3.         Amsterdam, J. D., & Panossian, A. G. (2016). Rhodiola rosea L. as a putative botanical antidepressant. Phytomedicine, 23(7), 770-783.
4.         Edwards, D., Heufelder, A., & Zimmermann, A. (2012). Therapeutic Effects and Safety of Rhodiola rosea Extract WS® 1375 in Subjects with Life‐stress Symptoms–Results of an Open‐label Study. Phytotherapy Research, 26(8), 1220-1225.
5.         Cropley, M., Banks, A. P., & Boyle, J. (2015). The effects of Rhodiola rosea L. extract on anxiety, stress, cognition and other mood symptoms. Phytotherapy research, 29(12), 1934-1939.
6.        Darbinyan, V., Kteyan, A., Panossian, A., Gabrielian, E., Wikman, G., & Wagner, H. (2000). Rhodiola rosea in stress induced fatigue-a double blind cross-over study of a standardized extract SHR-5 with a repeated low-dose regimen on the mental performance of healthy physicians during night duty. Phytomedicine: International Journal of Phytotherapy and Phytopharmacology
7.       White DJ, de Klerk S, Woods W et al. (2016) Anti-stress, behavioural and magnetoencephalography effects of an L-theanine-based nutrient drink: a randomised, double-blind, placebo-controlled, crossover trial. Nutrients 8(1):E53
8.        Bannai M, Kawai N. New therapeutic strategy for amino acid medicine: glycine improves the quality of sleep. J Pharmacol Sci. 2012. 5. El Hafidi M, Pérez I, Zamora J, Soto V, Carvajal-Sandoval