Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu Nedir, Neden Olur? Tedavi Yöntemleri
Değişen mevsimler sizin üzgün, kaygılı, rahatsız hissetmenize neden oluyorsa veya hemen hemen her gün günün büyük bölümünde başka olumsuz duygular yaşıyorsanız, mevsimsel duygudurum bozukluğunuz (SAD) olabilir. Mevsimsel duygudurum bozukluğu artık resmi olarak "majör depresif bozukluk" sınıfının mevsimsel bir modeli olarak sınıflandırılmaktadır.
Ulusal Ruhsal Hastalıklar İttifakı'nın baş sağlık görevlisi olan Dr. Ken Duckworth, depresyonun bu tekrarlayan formunun semptomlarının çoğunlukla karanlık kış ve sonbahar aylarında ortaya çıktığını ve bahar aylarında günler uzadıkça ve gün ışığı sayesinde ortam aydınlandıkça ortadan kaybolduğunu söylüyor.
Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü'ne (NIMH) göre yazla bağlantılı depresyonlar da ortaya mevcuttur, ancak yaz ile ilişkili depresyonlar kış dönemlerindeki depreseyonlara göre çok daha az yaygındır.
Mevsimsel Duygudurum Bozukluğunun Belirtileri
Mevsimsel duygudurum bozukluğu (SAD) belirtileri şunları içerir:
- Kilo alımı Bu durum, deprseyon sırasında tatlı ve nişastalı rahat yiyeceklere duyulan aşırı istekle bağlantılı olabilir.
- Yorgunluk ve aşırı uyku SAD'li kişiler normalden çok daha fazla uyuyor olsalar bile kendilerini bitkin hissederler.
- Konsantrasyon zorluğu Küçük problemler sinir bozucu olabilir veya yoğun sinirlilik, huzursuzluk veya endişe duygularına neden olabilir ve bu da konsantre olmayı zorlaştırabilir.
- Sosyal geri çekilme SAD'li kişiler genellikle yalnız kalmayı tercih ederler: Arkadaşlarından ve ailelerinden uzak dururlar ve normalde hoşlandıkları sosyal aktivitelere katılmazlar.
- Umutsuzluk veya suçluluk duygusu SAD'li kişiler sıklıkla kendilerini suçlu, değersiz veya umutsuz hissederler.
- Kendine zarar verme düşünceleri Çok ağır mevsimsel duygudurum bozukluğu bazı insanlarda sık sık ölüm veya intihar düşüncelerine sahip olmaya kadar ilerleyebilir.
Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu: Kimler Risk Altında
NIMH'e göre SAD için risk faktörleri şunları içerir:
- Kadın olmak Kadınların SAD tanısı alma olasılığı erkeklere göre çok daha yüksektir.
- Merkez enlemlerden uzakta yaşamak Ekvatorun ne kadar kuzeyinde yaşarsanız riskiniz de o kadar yüksek olur.
- Aile geçmişi Ailenizden birinde depresyon varsa sizin de SAD yaşama olasılığınız daha yüksek olabilir.
- Depresyon veya bipolar bozukluk Bipolar bozukluk ve diğer akıl sağlığı sorunları sizi SAD'ye daha yatkın hale getirebilir.
- Genç bireyler SAD her yaşta ortaya çıkabilir, ancak Amerikan Psikiyatri Birliği'ne (APA) göre çoğunlukla 18 ila 30 yaşları arasında başlar. Çocuklara ve gençlere de bu durum teşhisi yaygın olarak konulmaktadır.
Mevsimsel duygudurum bozukluğu genellikle tek bir sebep nedeniyle değil, birden fazla sebebin birleşmesi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Bazı biyolojik sebepler aşağıda listelenmiştir:
- Serotonin Serotonin, beyindeki ruh halini düzenleyen temel nörotransmiterlerden (kimyasal haberciler) biridir. SAD'li kişiler serotonin seviyelerini düzenlemekte zorluk yaşayabilir ve bu da mevsimsel dengesizliklere yol açabilir.
- Melatonin Vücut karanlıkta uyku düzenleyici bir hormon olan melatonini daha fazla üretir; Kışın daha uzun günler melatoninin aşırı üretimine yol açarak uykululuk ve uyuşukluğa neden olabilir.
- D Vitamini SAD'li kişiler daha az D vitamini üretebilir ve bu da serotonin aktivitesinin azalmasıyla ilişkili olabilir.
Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu için Işık Terapisi
Diğer depresyon türlerinden farklı olarak mevsimsel duygudurum bozukluğu, yüksek yoğunluklu güneş ışığını taklit eden bir ışık kutusuna düzenli olarak günlük maruz kalmayı içeren ışık terapisiyle tedavi edilebilir. Bu ışık kaynaklarını satın almak için reçeteye ihtiyaç bulunmamaktadır. Genellikle bu ışık terapisinin bir hafta boyunca denenilmesi ve işe yarayıp yaramadığının görülmesi tavsiye edilmektedir.
Işık terapisini kullanmanın en iyi zamanı sabahtır. Işık terapisi genellikle günde yaklaşık 30 dakika sürmekte ve tedavinin genellikle sonbaharda olduğu gibi semptomların başladığı dönemden itibaren günlük olarak devam etmesi ve kış ayları boyunca sürmesi gerekmektedir.
Uykunuzun son 30 dakikasında yatak odanızdaki ışığı kademeli olarak artıran şafak simülatörleri de bu duruma yardımcı olabilir. Journal of Affective Disorders dergisinde yayınlanan bir çalışmada Rus araştırmacılar, şafak simülatörlerinin hafif SAD'si olan kişiler için ışık terapisi kadar etkili olduğunu buldu.
Işık terapisi veya şafak simülatörü satın almak istemiyorsanız doğal güneş ışığından yararlanın. Aynı etkiyi alabilmeniz için öğleden sonra güneşin en parlak olduğu saatlerde en az 20 dakika dışarı çıkmanız önerilmektedir. Ayrıca bina içerideyken pencerenin kenarına oturmak ve mümkün olduğunca fazla güneş ışığının içeri girmesi için panjurları veya perdeleri açmak önerilmektedir.
Mevsimsel Duygulanım Bozukluğuna Yönelik Psikoterapi ve İlaçlar
Doğru teşhisin konulması bu mevsimsel duygudurum bozukluğu ile mücadelenin kritik bir parçasıdır ve bu süreç bir tıp uzmanına danışmakla başlar.
Doktorunuz belirtilerinizin başka bir psikolojik sebep veya hastalıktan kaynaklanıp kaynaklanmadığını ve problemin ana kaynağının mevsimsel duygudurum bozukluğu olup olmadığını keşfedecek ve buna göre tedavinizi şekillendirecektir.
SAD tedavisiyle ilgili birçok çalışmanın sınırlamaları olduğunu ve hangi tedavi yönteminin en iyi yaklaşım olabileceğini görmek için birden fazla tedavi türünü kafa kafaya karşılaştıran çok az çalışma bulunduğunu belirtmek önemlidir. SAD genellikle mevsimler değiştiğinde ortadan kalkar, ancak bazı durumlarda belirli tedavi seçenekleriyle daha hızlı bir şekilde bu durum atlatılabilir.
Konuşma terapisi duygularınızı keşfetmenize ve nasıl başa çıkacağınızı anlamanıza yardımcı olabilir. Mevsimsel duygudurum bozukluğu belirtilerine neden olan tetikleyicileri tanımlayabiliyorsanız bunlardan kaçınabilerek belirtileri hafifletebilirsiniz.
Bu durumun tedavisi için doktorunuz gerekirse antidepresanlar da reçete edebilir. Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar) olarak bilinen bir antidepresan sınıfının, SAD tedavisinde etkili olduğu araştırmalarla gösterilmiştir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri Mevsimsel Duygudurum Bozukluğunun Hafifletilmesine Yardımcı Olabilir
- Ortam değişikliği. Daha fazla güneşli bir bölgeye kısa süreli tatillerin belirtilerin hafiflemesine faydası olacaktır.
- Arkadaşlarınızla ve ailenizle aktif bir hayat sürdürün. Normal aktivitelerinizi ertelemeyin. Aileniz büyük bir stres kaynağıysa, onlarla birlikte olmanın sizi bunaltmayacak bir yolunu bulun.
- Alkolden kaçının. Kış döneminde kapalı ortamlarda hayata devam etmek alkol kullanımını arttırmaktadır. Alkol miktarının artması belirtilerinizi kötüleştirebilir.
- Genel sağlığınıza dikkat edin. Düzenli egzersiz ve sağlıklı beslenme mevsimsel duygudurum bozukluğu belirtilerinde biraz rahatlama sağlayabilir.
Mevsimsel duygudurum bozukluğunun tedavisinin çeşitli yaklaşımların bir kombinasyonunu gerektirebileceğini unutmayın.
Depresyon nöbetlerini sağlıklı beslenerek, egzersiz yaparak, probiyotik ve
D vitamini depolayarak rahat bir şekilde yönetebilirsiniz.