Hipertansiyon Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi
Tansiyon Nedir?
Kanın kalpten vücudun geri kalanına iletildiği sırada atardamarların duvarlarına doğru yaptığı basınca tansiyon adı verilir ve kişinin tansiyonu gün boyunca yaptığı aktivitelere göre değişiklik gösterir.
Vücuttaki tüm organların görevlerini yapabilmeleri ve hayatta kalabilmeleri için oksijen taşıyan kana ihtiyaçları vardır. Kalp her attığında, kanı arterler, toplardamarlar ve kılcal damarları içeren bir kan damarı ağı boyunca ileten bir basınç oluşturur. Bu basınç iki kuvvetin sonucudur:
- İlk kuvvet (sistolik basınç), kalp kasıldığında (kalp atışı sırasında) arterlerde oluşan basınçtır.
- İkinci kuvvet (diyastolik basınç), kalp atışları arasında kalbin gevşemesi sırasında arterlerdeki basıncı ifade eder.
Hipertansiyon Nedir?
Kan basıncının normalden yüksek olduğu duruma hipertansiyon adı verilir. Kan basıncı düzeyleri ne kadar yüksek olursa, kalp hastalığı, kalp krizi ve felç gibi sağlık problemlerinin görülme riski de o kadar artmaktadır. Kan basıncı uzun süre çok yüksek seviyelerde kaldığında damarlara zarar verir, damarlar için zararlı olan kolesterol atardamar duvarlarında birikmeye başlar ve bunun sonucunda dolaşımın iş yükünü artarken etkinliği azalır.
| Tansiyon Tipi | Sistolik Basınç | Diastolik Basınç |
| İdeal Tansiyon | 120 nin altında | 80 in altında |
| Normal | 120 - 129 | 80 - 84 |
| Prehipertansiyon | 130 - 139 | 85 - 89 |
| Seviye 1 Hipertansiyon | 140 - 159 | 90 - 99 |
| Seviye 2 Hipertansiyon | 160 - 179 | 100 - 109 |
| Seviye 3 Hipertansiyon | 180 in üzerinde | 110 un üzerinde |
Hipertansiyon Neden Olur?
Yüksek tansiyon, sağlıksız yaşam tarzı alışkanlıklarından (yeterince düzenli fiziksel aktivite yapmamak gibi) kaynaklanabileceği gibi bazı sağlık koşulları da yüksek tansiyona yol açabilir, örneğin:
- Bazı böbrek veya hormon problemleri
- Diyabet
- Tiroid problemleri
- Uyku Apnesi
- Kan damarlarında doğuştan bir kusur bulunması.
- Bazı ilaçları kullanımı (örneğin: Doğum kontrol hapları).
- Uyuşturucu kullanımı
- Hamilelik sırasında da yüksek tansiyon ortaya çıkabilir.
Hipertansiyon Riskini Arttıran Faktörler
- Genetik yatkınlık
- İleri yaş
- Obezite veya yüksek kilo
- Sigara içmek
- Çok fazla tuz içeren sağlıksız beslenme
- Hareketsiz yaşam tarzı ve fiziksel aktivite eksikliği.
Hipertansiyon Belirtileri
Yüksek tansiyonu olan çoğu insanda, kan basıncı değerleri tehlikeli derecede yüksek olsa bile herhangi bir belirti veya semptom görülmez, ancak bazı bireylerde aşağıdaki belirtiler yaşanabilir:
- Baş ağrısı
- Burun kanaması
- Aritmi
- Görme problemleri
- Kulak çınlaması
Şiddetli seviyede yüksek tansiyon, yorgunluğa, mide bulantısına, kusmaya, kafa karışıklığına, kaygıya, göğüs ağrısına ve kaslarda titremelere neden olabilir.
Hipertansiyon Tedavi Edilmezse Nasıl İlerler?
Yüksek tansiyon, atardamarların aşırı sertleşmesi nedeniyle kalbe ciddi hasar verebilir, bu durum kalbe giden kan ve oksijen akışını azaltarak aşağıdakilere yol açabilir:
- Göğüste ağrı.
- Kalp krizi.
- Kalp yetmezliği.
Beyne ve böbreklere giden kan ve oksijen akışının azalması ayrıca aşağıdakilere de yol açabilir:
- Felç
- Böbrek yetmezliği
- Görme kaybı (körlük)
Hipertansiyon Tanısı Nasıl Konulur?
Hipertansiyon tanısı, doktor tarafından iki veya üç ayrı ziyarette kan basıncının ölçülmesi ve seviyelerinin kaydedildikten sonra incelenmesi ile konur. Aile öyküsü ve tıbbi öykünün incelenmesi sonrasında kan basıncı ölçümleri takip edilir, laboratuvar analizleri yapılır ve yüksek tansiyonun altında yatan herhangi bir nedenin varlığı veya risk faktörünü dışlamak için de testler yapılır.
Hipertansiyon Tedavisi
Yüksek
tansiyonu olan birçok kişi, yaşam tarzlarında gerekli değişiklikleri yaparak kan basıncını normal aralığa düşürebilir veya basınç değerlerini normal aralıkta tutabilir:
- Her hafta en az 150 dakika fiziksel aktivite (haftada 5 gün, günde 30 dakika) veya egzersiz yapın.
- Sağlıklı bir beslenme düzenini takip ederek aldığınız tuz miktarına dikkat edin.
- Sigara içmeyi bırakın.
- Stresi ve kaygıyı kontrol altında tutmaya çalışın.
Yüksek tansiyonu olan bazı kişilerin, tansiyonlarını kontrol altına almak için doktor tarafından reçete edilen ilaçları almaları gerekebilir.
Hipertansiyon Önlenebilir Mi?
Sağlıklı bir yaşam tarzı, kan basıncının tehlikeli seviyelere çıkmasını önlemenin ve kontrol altında tutmanın en önemli yollarından biridir ve şunları içerir:
- Fiziksel aktivite yapmak.
- Sağlıklı bir kiloyu korumak
- Yemeklerdeki tuzu azaltarak ve doymuş yağlar ve trans yağlar açısından zengin gıdaların alımını sınırlayarak (DASH diyetini takiben) sağlıklı bir diyet benimsemek.
- Kaygıyı ve stresi kontrol etmek.
- Sigarayı ve alkol almayı bırakmak.
- Kafein alımının azaltılması.
Düzenli
kabak çekirdeği yağı kullanımının
menopoz sonrası dönemde olan kadınlarda anti-hipertansif ve kardiyovasküler hastalıklardan koruyucu etkisi klinik çalışmalarda gösterilmiştir.