Dopamin Eksikliği Ne Yapar? Nasıl Tedavi Edilir?
Düşük dopamin seviyeleri Parkinson hastalığı, huzursuz bacak sendromu ve depresyon gibi sağlık problemleri ile ilişkilendirilmiştir. Düşük dopamin seviyeleri kendinizi yorgun, karamsar, motivasyonsuz hissetmenize ve diğer birçok belirtiye de neden olabilir. Düşük dopamin seviyelerine neden olan durumların çoğu için tedaviler mevcuttur.
Dopamin eksikliği nedir?
Dopamin bir nörotransmiter ve hormondur. Dopamin beyninizdeki sinir hücreleri arasında veya beyninizle vücudunuzun geri kalanı arasında kimyasal mesajlar iletir. Hafıza, motivasyon, öğrenme, ve hareket dahil olmak üzere vücudunuzun birçok fonksiyonunda önemli bir rol oynar.
Dopamin eksikliği, düşük düzeyde dopamine sahip olmak anlamına gelir. Düşük dopamin seviyeleri Parkinson hastalığı veya depresyon gibi belirli sağlık durumlarıyla bağlantılıdır. Ayrıca düşük dopamin seviyeleri sizi risk almaya veya bağımlılık geliştirmeye karşı daha duyarlı hale getirebilir.
Düşük dopamin düzeylerine ne sebep olur?
Nörotransmiter olan dopamin beyninizin belirli bölgelerinde üretilir. Beyninizin dopamin üreten bölgelerindeki bir hasar dopamin seviyelerindeki düşüşün sebebi olabilir. Vücudunuz dopamine gerektiği gibi tepki vermiyorsa da (kimyasal mesajı alıp ileten sinir hücresi reseptörlerinde bir sorun varsa) dopamin seviyeniz de düşük olabilir.
Bazı sağlık problemleri de dopamin eksikliğiyle bağlantılıdır. Örneğin Parkinson hastalığı olan kişilerin beyninin belirli bölgelerinde sinir hücreleri ve dopamin kaybı vardır. Kokain bağımlılığı olan kişiler, beyinlerindeki dopamin reseptörlerinin hasar görmesi ve dopamin salınımının azalması nedeniyle olumlu etkiyi elde etmek için giderek daha fazla madde tüketimine ihtiyaç duyarlar.
Dopamin eksikliğinin belirtileri nelerdir?
Dopamin eksikliğinin belirtileri (düşük dopamin seviyeleri) şunları içerebilir:
- Motivasyon eksikliği.
- Yorgunluk hissi.
- Konsantrasyon problemleri.
- Karamsarlık ya da endişe hissi.
- Daha önce keyif alınan deneyimlerden zevk alamamak.
- Depresyon, umutsuzluk hissi
- Cinsel isteksizlik.
- Uyku problemleri.
Düşük dopamin seviyelerinin diğer belirtileri şunlardır:
- İstirahat halinde el titremeleri veya diğer titremeler, denge veya koordinasyon kaybı, kas/uzuv sertliğinde artış, kas krampları (Parkinson hastalığının belirtileri).
- Huzursuz bacak sendromu.
- Kısa süreli hafızayla ilgili sorunlar, günlük görevleri yönetme ve basit düşünme problemlerini çözme (bilişsel değişiklik belirtileri).
- Öfke, düşük özgüven, kaygı, unutkanlık, dürtüsellik ve organizasyon becerisi eksikliği ile ilgili sorunlar (dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun belirtileri).
- Sosyal içe çekilme, duyguların azalması, zevk alamama (şizofreninin olumsuz belirtileri).
- Kronik kabızlık da dahil olmak üzere gastrointestinal semptomlar.
Dopamin eksikliğinin birçok belirtisi vardır. Dopamin eksikliği sonununda nasıl belirtiler göstereceğiniz dopaminin azalmasına sebep olan duruma bağlıdır. Örneğin, Parkinson hastalığı sebebiyle düşük dopamin seviyeleri gözlenen bireylerde şizofreni nedeniyle düşük dopamin seviyeleri olan bireylerin belirtileri birbirinden oldukça farklıdır.
Dopamin eksikliği nasıl teşhis edilir?
Dopamin eksikliği tıbbi bir teşhis değildir. Doktorlar nadiren dopamin seviyelerini kontrol eder. Tek başına gerçekleştirilecek kan testleri bu konu hakkında pek fazla yararlı bilgi sağlamamaktadır. Örneğin, bir kan testi dopamin düzeylerini ölçebilir ancak beyninizin dopamine nasıl tepki verdiğini belirleyemez. Bunun yerine, doktorunuz tıbbi geçmişinizi toplayacak, yaşam tarzınıza ilişkin sorular soracak (alkol ve uyuşturucu kullanımı dahil), semptomlarınızı soracak, sizi muayene edecek ve semptomlarınıza göre gerekli testleri isteyecektir. Bu bilgi ve testlerinizden elde edilen bulgulara göre doktorunuz, düşük dopamin düzeyiyle ilgili tıbbi bir durumunuz olup olmadığını belirleyecektir.
Doktorunuz Parkinson hastalığınız olduğundan şüpheleniyorsa dopamin ile ilgili ek testler isteyebilir. Bu test, kan dolaşımınıza radyoaktif bir maddenin (boya gibi) enjekte edilmesini ve ardından tek foton emisyonlu bilgisayarlı tomografi (SPECT) kullanılarak izlenmesini içeren bir görüntüleme testidir. Parkinson hastalığınız varsa, hasar görmüş sinir hücreleri ve beyninizin etkilenen bölgelerindeki dopamin kaybı, taramada belirgin bir desen oluşturur.
Dopamin eksikliğiyle bağlantılı durumlar nasıl tedavi edilir?
Dopamin eksikliğinin tedavisi altta yatan nedene bağlıdır.
- Parkinson hastalığı. Dopamin agonistleri kullanılabilir. Dopamin agonistleri dopamini taklit ederek çalışır ve sinir hücrelerinin aynı şekilde tepki vermesine neden olur.
- Huzursuz bacak sendromu. Bu durum aynı zamanda dopamin agonistleri ile tedavi edilir.
- Depresyon. Depresyonun tedavisi, hem serotonin hem de dopamin nörotransmitterlerini etkileyerek bunların çalışmasını sağlayan seçici serotonin alım inhibitörlerini içerebilir.
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB). Dopamin aktivitesini arttıran ilaçlar tedavide kullanılmaktadır.
Dopamin düzeylerini doğal bir şekilde nasıl artırabilirim?
Dopamin seviyenizin düşük olduğunu düşünüyorsanız doktorunuza başvurun. Dopamin eksikliğiyle ilişkili tedavi edilebilir bir hastalığınız olabilir. Bir hastalığa teşhis konulamazsa dopamini doğal olarak artıran ilaçları veya takviyeleri denemek isteyebilirsiniz. Yiyeceklerin dopamin gibi nörotransmiterler üzerindeki etkileri konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu unutmayın.
Dopamin seviyelerinizi arttırmak için magnezyum ve tirozin açısından zengin gıdalar içeren bir diyet tüketin. Bunlar dopamin üretiminin yapı taşlarıdır. Tirozin bir amino asittir. Vücudunuz tarafından emilir ve sonra beyninize gider, orada dopamine dönüştürülür. Dopamini artırdığı bilinen yiyecekler arasında tavuk, badem, elma, avokado, muz, pancar, çikolata, yeşil yapraklı sebzeler, yeşil çay, lima fasulyesi, yulaf ezmesi, portakal, bezelye, susam ve
kabak çekirdeği, domates, zerdeçal, karpuz ve buğday tohumu yer alır.
Sizi mutlu eden veya rahatlatan aktivitelere katılın. Bunun dopamin düzeylerini arttırdığı düşünülmektedir. Bazı örnekler arasında egzersiz, meditasyon, yoga, masaj, evcil hayvanla oynamak, doğada yürüyüş yapmak veya kitap okumak yer alır.
Hangi takviyeler dopamin düzeylerini yükseltir?
Dopamin düzeylerini artıran takviyeler şunları içerir:
- Tirozin. Tirozin doğal bir amino asittir ve dopaminin öncüsüdür. (Dopamin tirozinden yapılır.)
- L-theanine. L-theanine, dopaminin başka bir öncüsüdür.
- B5, B6 v D vitaminleri. Bu vitaminlere dopamin yapmak için ihtiyaç vardır.
- Omega-3 esansiyel yağ asitleri.
- Magnezyum takviyeleri.
Dopamin eksikliği hakkında genel bilgi
Düşük dopamin düzeylerine “siyah beyaz” bir gözle bakılamaz. Dopamin seviyelerinin ne aralıkta olması gerektiği hala araştırılan karmaşık bir konudur. Düşük dopamin seviyelerinin herhangi bir hastalığa neden olmadığını bilmek önemlidir. Düşük dopamin seviyeleri ve bazı hastalıkların gelişimi arasında bağlantı veya ilişki bulunabilmektedir ancak düşük dopamin seviyeleri doğrudan hastalıklara neden olmamaktadır. Örneğin, düşük dopamin seviyeleri obeziteyle bağlantılıdır. Yediğiniz yiyeceklerin beyninizin dopamini nasıl kullandığını etkileyebildiği biliniyor.
Bununla birlikte, kötü yiyecek seçimleri (dopamin düzeylerini yükseltmeyen yiyecekler) ve egzersiz yapma motivasyonunun eksikliğinin mi düşük dopamin düzeyine neden olduğu, yoksa beyindeki düşük dopamin düzeyinin, abur cubur yeme veya egzersiz yapmaktan kaçmak gibi konulara neden olduğu hala araştırılmaktadır. Son olarak hiçbir nörotransmitter diğerlerinden ayrı olarak çalışmaz. Örneğin dopamin serotonin ile birlikte çalışır. Belirtildiği gibi nörotransmiterleri anlamak karmaşık bir konudur.
Dopamin eksikliği fiziksel ve zihinsel sağlığınızı etkileyebilir. Parkinson hastalığı, huzursuz bacak sendromu, depresyon, şizofreni ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (ADHD) dahil olmak üzere birçok tıbbi durum düşük dopamin seviyeleriyle bağlantılıdır. Bu koşulları yönetmek için tedaviler mevcuttur. Düşük dopamin düzeylerini yükseltmeye yönelik diğer yöntemler de düşünülebilir; ancak önce doktorunuzla bu konuları konuştuğunuzdan emin olun.