Brokoli Ekstresi Nedir?
Brokoli lahanagiller familyasına ait ve ağaca benzemesi ile bilinen yeşil bir bitkidir. Brokolinin besin içeriği; vitamin, mineral, lif ve sülforafan açısından oldukça zengindir. Brokoli ekstresi veya brokoli ekstraktı ise, brokolinin filiz ve tohum özleri kullanılarak elde edilen ve genellikle gıda takviyelerinde kullanılan bir ekstraktıdır. Brokoli ekstraktı, gıda takviyelerinin içeriğinde hem aktif formda hem de standart formda kullanılabilmektedir.
Brokoli Ekstresi Faydaları Nelerdir?
Sağlıklı ve düzenli beslenmeden bahsedildiği zaman ilk akla gelen besinlerden bir tanesi şüphesiz brokolidir. Brokoli ekstresi genel olarak antioksidan ve vitamin deposu olma özellikleriyle bilinmektedir. Brokoli ekstresinin faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz[1]:
- Kansere karşı koruyucudur.
- Kardiyovasküler hastalıklara karşı önleyicidir.
- Ülser ve diyabeti önleme fonksiyonu vardır.
- Anti-inflamatuar özellik gösterir.
- Sülforafan içeriği ile vücudun doğal detoksifikasyon mekanizmalarını uyarır.
Birçok hastalığa ve rahatsızlığın tedavisine katkıda bulunan brokoli ekstraktı oral yolla alınabilen bir takviyedir. Kullanım şekli ve kullanım dozajı kişiden kişiye değişiklik gösterebileceği için kullanmadan önce doktorunuza danışmanız tavsiye edilir.
Brokoli Ekstresi Ne İşe Yarar?
Özellikle günümüzde sağlıklı beslenme üzerine farkındalığın da artmasıyla birlikte brokoli ekstresi ne işe yarar ve faydaları nelerdir gibi sorular oluşmaktadır. Brokoli; sülforafan, C ve E vitaminleri, quercetin ve kaempferol glikozitler ve brokolinin diğer üyeleri gibi birçok biyoaktif madde içermektedir. Brokoli ekstresi içeriği sayesinde[2];
- Sindirimi iyileştirir ve bağırsak sağlığına katkıda bulunur.
- Sindirilmeyen besinlerin kana karışmasını önler.
- Programlanmış hücre ölümünü (apoptozis) ve hücre döngüsünü kontrol eder.
- Karaciğerdeki faz II detoks enzimlerini uyarır.
Brokoli ekstresi içerdiği birçok vitamin ve biyoaktif maddenin yanında mineral açısından da zengindir. İçeriğinde
çinko, demir ve
selenyum gibi özellikle bağışıklık sistemini kuvvetlenmesi için gerekli olan mineraller bulunur.
Brokoli Ekstre Takviyesi
Brokoli ekstresi kapsül formunda kullanımı tercih edilen bir takviyedir. Brokoli ekstre takviyesi tek başına gıda takviyesi olarak kullanılabildiği gibi farklı ekstrelerle de birlikte kullanılabilmektedir.
Brokolive veya Brokolive takviyesi içeriğinde aktif formda ve standart formda inovatif brokoli ekstraktı (Broccoraphanin), deve dikeni ekstresi, enginar ekstresi, alfa gliserfosfokolin (Alfa GPC) ve karahindiba ekstresi içermektedir. Aktif brokoli ekstresi brokoli içerisindeki sülforafan öncüsü maddelerin sülforafana dönüşümü için gerekli olan mirozinaz enzimi de içerir. Böyle brokoli ekstresinin biyoyararlanımını artırıcı özelliği bulunmaktadır.
Yapılan çalışmalara göre brokoli ekstresinin içeriği sayesinde karaciğerdeki faz II enzimlerinin (kinon redüktaz, tioredoksin redüktaz-I, heme oksijenaz-I) uyarıldığı ve hücrelerin karsinojenlerden, reaktif oksijen türlerinden, toksinlerden ve hücre hasarından korunmasına yardımcı olduğu gözlemlenmiştir[3].
Brokoli Ekstresi Takviyesinde Hangi Etken Maddeler Bulunur?
Brokoli ekstresi takviyesindeki en önemli aktif bileşen sülforafandır. Sülforafan ise stabil bir molekül olmadığı için gıda takviyelerine eklenemez. Gıda takviyelerinde glukorafanin ismi verilen öncü madde bulunur. Bu glukorafanin maddesi mirosinaz enzimi ile biyolojik olarak aktif sülforafana dönüştürülür. Sülforafanın vücuttaki işlevlerini şu şekilde açıklayabiliriz[4];
- Karaciğerin faz-II detoksifikasyonunda rol oynar,
- Kanser hücrelerinin temizlenmesine yardımcı olur,
- Hücrelerdeki oksidatif stresin azaltılmasını sağlar.
Yapılan bazı çalışmalarda brokolinin ve sülforafan kanserin dışında başka hastalıklarında tedavisine yardımcı olabileceği görülmüştür. Bu hastalıklara örnek olarak kardiyovasküler hastalıklar ve nörodejeneratif hastalıkları söyleyebiliriz[4].
Brokoli Ekstresi Nelere İyi Gelir?
Brokoli ekstresi nelere iyi gelir diye sorulduğunda en başta, yukarıda da bahsedildiği üzere kanser önleyici olması denilebilir. Diğer bir önemli özelliği olarak da karaciğer desteği sağlamasını söyleyebiliriz. Brokoli ekstresinin nelere iyi geldiğini ve vücuttaki fonksiyonları genel olarak şu şekilde özetleyebiliriz:
- Detoks sisteminin uyarılmasında etkilidir,
- Faz-II detoks enzimlerinin aktivitesinin artırılmasını sağlar,
- Karaciğer yağlanmasının önlenmesini sağlayarak karaciğer sağlığına destek olur,
- Verilen kiloların geri alınmasının önlenmesine yardımcı olur,
- Kolesterol seviyesinin düzenlenmesine katkı sağlar
- Glutatyon seviyelerinin desteklenmesinde önemli rol oynar.
Kadınlarda sıkça görülen
östrojen dominansı veya diğer bir adıyla östrojen baskınlığı aşırı kilo alımı, sürekli yorgunluk hali, adet düzensizliği,
PCOS gibi birçok rahatsızlığa neden olabilmektedir. Brokoli ekstraktının içerisinde bulunan diindolilmetan (DIM) maddesi sayesinde fazla östrojenin ortadan kaldırılması desteklenir. DIM, östrojeni vücut tarafından kolayca dönüştürülen ve atılan bileşenlere metabolize eder. Böylece östrojen dominansının oluşumu önlenmiş olur[5].
Brokoli Ekstresi Kullanırken Nelere Dikkat Etmeli?
Brokoli ve doğal olarak brokoli ekstresi genel olarak bakıldığında tüketiminde bilinen bir zararı olmayan besinlerdir fakat yine de brokoli ekstresi kullanırken nelere dikkat etmeli ve brokoli ekstresinin fazla kullanımında ne gibi problemler ortaya çıkabilir gibi sorular insanlar tarafından merak edilmektedir. Yapılan bir çalışmada diyabet hastalarında fazla miktarda brokoli tüketiminde hipoglisemi görülme riski olduğu görülmüştür. Brokolinin aşırı dozda tüketildiği zaman karaciğer üzerinde toksik etki gösterdiği de raporlanan diğer yan etkilerden biridir[6].
Brokoli ekstresinin içinde bulunan mirosinaz enzimi sebebiyle, bu ekstreyi bulunduran gıda takviyeleri kullanılırken; kola, gazoz ve portakal suyu gibi asit içeren içeceklerle tüketilmemesine özen gösterilmelidir. Mirosinaz enziminin, hassas bir enzim olması sebebiyle bu tip içeceklerle tüketilmesi brokoli ekstresinden yararlanımı azaltabilir. Buna ek olarak brokoli ekstresi içeren gıda takviyelerini kullanırken dikkat edilmesi gereken durumları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Hamilelik veya emzirme dönemindeyseniz,
- Hastaysanız ya da düzenli bir ilaç kullanmanız gerekiyorsa,
- Gıda takviyesinin içerisinde bulunan herhangi bir etken maddeye alerjiniz olduğunda,
Diğer gıda takviyesi kullanımlarında da olduğu gibi özellikle de mevcut bir sağlık probleminiz var ise aktif veya standart formda brokoli ekstresi içeren takviyeleri kullanmadan önce bir sağlık uzmanına danışmanız önerilir.
Sık Sorulan Sorular
Brokoli Ekstresinin Yan Etkileri Nelerdir?
Brokoli ekstresinin yan etkileri arasında, özellikle hassas mideye sahip kişilerde gaz ve şişkinlik oluşumu yer alır. Ayrıca, ishal durumunda yüksek lif içeriği nedeniyle brokolinin tüketimine ara vermek faydalı olabilir. Günde 50 gramdan fazla brokoli tüketiminin yan etkilere neden olabileceği bilinmektedir. Bu nedenle, brokoli tüketimi yapılırken ölçülü olmak önemlidir.
Brokoli Ekstresi Kullanımı İçin Önerilen Dozaj Nedir?
Brokoli ekstresi kullanımı için önerilen dozaj konusunda genel bir kural yoktur. Ancak, brokolinin faydalı etkilerinden yararlanmak için çiğ olarak tüketilmesi, pişirilmesi durumunda ise 5 dakikadan fazla pişirilmemesi ve buharda pişirilmesi önerilir. Bu, brokolinin besin değerlerinin korunmasına yardımcı olur. Ayrıca, brokoli çorbası, yemek ve salata gibi çeşitli yemeklerde kullanılabilir.
Brokoli Ekstresi ve Diğer İlaçlarla Etkileşimleri
Brokoli ekstresi ve diğer ilaçlarla etkileşimleri konusunda, özellikle kan inceltici ilaçlar (örneğin varfarin) kullanan kişilerin doktorlarına danışmaları önemlidir. Brokolinin kan sulandırıcı etkisi olduğu ve bu tür ilaçlarla etkileşime girebileceği bilinmektedir. Ayrıca, gebelik planlayan veya gebelik döneminde olan kadınların da brokoli ekstresi kullanmadan önce doktorlarına danışmaları önerilir, çünkü yoğun brokoli tüketimi gebelik döneminde riskli olabilir
Referanslar
- Vasanthi, H. R., Mukherjee, S., & Das, D. K. (2009). Potential health benefits of broccoli-a chemico-biological overview. Mini reviews in medicinal chemistry, 9(6), 749-759.
- Hubbard, T. D., Murray, I. A., Nichols, R. G., Cassel, K., Podolsky, M., Kuzu, G., ... & Perdew, G. H. (2017). Dietary broccoli impacts microbial community structure and attenuates chemically induced colitis in mice in an Ah receptor dependent manner. Journal of functional foods, 37, 685-698.
- Zhang Y. ve Tang L., Acta Pharmacol Sin., 2007. 2. Dinkova-Kostova AT, Talalay P., Mol Nutr Food Res. 2008
- Jeffery, E. H., & Araya, M. (2009). Physiological effects of broccoli consumption. Phytochemistry Reviews, 8(1), 283-298.
- Vlachos, A., & Vassiliadis, S. (2019). The immunological impact of orthomolecular medicine using bioactive compounds as key factors in endometriosis. Bioactive Compounds in Health and Disease, 2(1), 1-10.
- Nandini, D. B., Rao, R. S., Deepak, B. S., & Reddy, P. B. (2020). Sulforaphane in broccoli: The green chemoprevention!! Role in cancer prevention and therapy. Journal of oral and maxillofacial pathology: JOMFP, 24(2), 405.